https://lsk.kul.pl/employees/stanislaw-popek/
Warsztaty koncentrują się na pojęciu inhibitorów, a zatem barier, które utrudniają, a w niektórych przypadkach uniemożliwiają podejmowanie działalności twórczej człowieka (Szmidt, 2007). Wyróżnia się bariery przedmiotowe (obiektywne): związane ze środowiskiem zewnętrznym, podmiotowe, które dotyczą dostępnych środków intelektualnych lub materialnych oraz psychospołeczne: związane z wewnętrznymi przeżyciami jednostki oraz jej indywidualnymi cechami osobowości. Konsekwencją barier jest niechęć do podejmowania działań twórczych oraz przedwczesnym ich kończeniem (Dobrołowcz, 1993).
Stymulatory natomiast motywują do podejmowania aktywności twórczej. Oddziaływania środowiskowe poprzez akceptację przejawów twórczości, możliwość jej swobodnej ekspresji i eksploracji sprzyjają generowaniu nowych pomysłów (Amabile, 1983; Popek, 2001). Podczas warsztatów uczestnicy będą mieli możliwość zapoznania się z wynikami badań empirycznych dotyczących inhibitorów w procesie twórczym oraz metodami służącymi ich pokonywaniu. Przedmiotem oddziaływania są w tym przypadku zdolności poznawcze, motywacja raz umiejętności społeczne.
Teza o bogactwie znaczenia (Wilson and Sperber 2012) głosi, że liczba znaczeń, które można zakomunikować za pomocą jednej i tej samej formy językowej, jest potencjalnie nieograniczona lub przynajmniej na tyle duża, że nie można jej wyjaśnić odwołując się do idei wieloznaczności; rzecz w tym – argumentują autorzy omawianej tezy – że w wielu wypadkach sąd komunikowany za pomocą danej formy jest unikatowy i trudno wyobrazić sobie sytuację, by doszło do jego powtórnego zakomunikowania w ten sam sposób. Zdaniem zwolenników pragmatyki postgrice’owskiej (Wilson i Sperber 2012; Carston 2002; Recanati 2004; por. Witek 2011, 2015), u podstaw tego zjawiska leżą różne formy niedookreślenia językowego – czyli niedookreślenia komunikowanej treści przez odkodowane znaczenie formy językowej – związane m.in. z użyciem wyrażeń okazjonalnych, wyrażeń nieostrych, kwantyfikatorów, fraz niezdaniowych itp., a także z formułowanie wypowiedzi wymagających tzw. wolnego wzbogacenia (ang. free enrichment), ustalenia implikatur konwersacyjnych, mocy illokucyjnych i innych aspektów komunikowanego znaczenia. Z tezy o bogactwie znaczenia wynika, że procesy komunikacyjne związane z planowaniem oraz interpretowaniem aktów mowy wymagają specyficznego rodzaju twórczości: skoro większość naszych wypowiedzi ma unikatowe znaczenia, ich zaprojektowanie i odczytanie wymaga specyficznej inwencji; zdaniem zwolenników pragmatyki postgrice’owskiej, inwencja ta polega na wykorzystaniu strategii inferencyjnych podzielanych przez uczestników konwersacji.
W swoim wystąpieniu proponuję alternatywne spojrzenie na zjawisko bogactwa znaczenia oraz tezę o twórczym aspekcie planowania oraz interpretowania aktów mowy. Formułuję hipotezę, w myśl której spora część zjawisk komunikacyjnych diagnozowanych tradycyjnie jako formy bogactwa znaczenie wymagające interpretacji inferencyjnej można objaśnić za pomocą idei gramatyki rozszerzonej (Asher i Lascarides 2001, 2003; Lepore i Stone; por. Witek 2016): systemu, który prócz reguł semantyki leksykalnej oraz kompozycyjnej – czyli reguł zaangażowanych w kodowanie i odkodowywanie wąsko rozumianych znaczeń językowych – obejmuje m.in. reguły skalarne (Gazdar 1979; por. Witek 2017), reguły retoryczne (Asher i Lascarides 2001, 2003), reguły stosowności (Stalnaker 2002; por. Witek 2016) oraz reguły fortunności (Austin 1993; por. Witek w druku). Jeśli hipoteza ta jest słuszna, to należałoby przyjąć, że rola twórczości w planowani i odczytywaniu komunikatów nie jest tak dominująca, jak wynikałoby z ustaleń pragmatyki postgrice’owskiej.
Wystąpienie składa się z trzech części i podsumowania. W części pierwszej przedstawiam przykłady zjawiska bogactwa znaczenia i omawiam je stosując aparaturę pojęciową pragmatyki postgrice’owskiej. W części drugiej rozwijam ideę gramatyki rozszerzonej, by w części trzeciej zastosować ją do ponownego omówienia wskazanych na początku form bogactwa znaczenia. W podsumowaniu formułuję kilka wniosków dotyczących natury i roli twórczego aspektu komunikacji językowej.
- Asher, N. i A. Lascarides (2001). Indirect Speech Acts. Synthese 128, 183-228.
- Asher, N. i A. Lascarides (2003). Logics of Conversation. Cambridge: Cambridge University Press.
- Austin, J.L. (1993). Mówienie i poznawanie, przeł. B. Chwedeńczuk. Warszawa: WN PWN.
- Carston, R. (2002). Thoughts and Utterances. Oxford: Blackwell.
- Gazdar, G (1979). Pragmatics, Implicature, Presupposition, and Logical Form. New York, San Francisco, London: Academic Press.
- Lepore, E. i M. Stone (2015). Imagination and Convention: Distinguishing Grammar and Inference in Language. Oxford: Oxford University Press.
- Stalnaker, R. (2002). Common Ground. Linguistics and Philosophy 25 (5-6), 701-721.
- Recanati, F. (2004). Literal meaning. Oxford: Oxford University Press.
- Wilson D. i D. Sperber (eds.), Meaning and Relevance. Cambridge: Cambridge University Press.
- Witek, M. (2011). Spór o podstawy teorii czynności mowy. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
- Witek, M. (2015). Linguistic Underdeterminacy: A View from Speech Act Theory. Journal of Pragmatics 76, 15-29. DOI 10.1016/j.pragma.2014.11.003
- Witek, M. (2016). Convention and Accommodation. Polish Journal of Philosophy 10(1): 99-115. DOI 10.5840/pjphil20161016
- Witek, M. (2017). Myślenie wolne, myślenie szybkie i implikatury konwersacyjne. O zaletach podejścia interdyscyplinarnego. W: A. Wawrzyniak, B. Wąsikowska, M. Witek (red.), Interdyscyplinarność w naukach ekonomicznych : zastosowania metod i technik neuronauki poznawczej oraz modeli kognitywistyki, Warszawa: CeDeWu, ss. 105-122.
- Witek. M. (w druku), Accommodation in Linguistic Interaction. On the so-called triggering problem. In: P. Stalmaszczyk (ed.), Pragmatics and Beyond. Philosophical Insights into Pragmatics, Berlin & Boston: De Gruyter.
[*] Praca przygotowana dzięki wsparciu finansowemu Narodowego Centrum Nauki w ramach umowy nr. 2015/19/B/HS1/03306.
Celem naszych badań jest zanalizowanie potocznych intuicji (teorii, pojęć) dotyczących kreatywności posiadanych przez tzw. “normalnych” użytkowników języka (ang.laypeople) pochodzących z różnych kultur, a także porównanie ich z teoriami ekspertów w dziedzinie twórczości.
W celu przeprowadzania badań skonstruowaliśmy własną metodę składającą się z czterech zestawów rysunków(po 5 w każdym zestawie) wykonanych na podstawie Rysunkowego Testu Twórczego Myślenia (TCT-DP). Rysunki te zostały wykonane przez różne osoby i zróżnicowane przez ekspertów pod względem ogólnego poziomu twórczości, a także pod względem ocen za wybrane parametry jakościowe (np. ilość nowych elementów na rysunku, elementy niestereotypowe itp.). Zadaniem uczestników naszych badań jest wskazanie w każdym zestawie tych rysunków, których autorzy – ich zdaniem – są najbardziej oraz najmniej twórczy, a także uzasadnienie swojej oceny (odpowiedź otwarta na pytanie: Z jakiego powodu – Twoim zdaniem – autor tego rysunku jest najbardziej/najmniej twórczy?). Badani mają również za zadanie wypełnienie dodatkowych kwestionariuszy, między innymi:
- ‘Creative Mindset Scale’, który bada, jak osoba rozumie źródła kreatywności, tzn. czy kreatywność jest cechą wrodzoną i niezmienialną bądź niewyuczalną (FIXED creative mindset), czy też jest ona cechą nabywaną w ciągu życia, możliwą do wyuczenia i doskonalenia (GROWTH creative mindset)
- ‘Cultural Orientation Scale’, który bada tzw. syndrom kulturowy: tzn. czy osoba badana reprezentuje jeden z następujących typów kulturowych: 1. horyzontalny indywidualizm, 2. wertykalny indywidualizm, 3. horyzontalny kolektywizm, 4. wertykalny kolektywizm. Ogólnie rzecz biorąc, kultury Wschodnie postrzegane są jako kolektywistyczne, natomiast Zachodnie: jako indywidualistyczne.
Dotychczasowe wyniki pokazały nam, że istnieją znaczące różnice między Polakami i Chińczykami co do preferencji rysunków, a także co do sposobów uzasadniania swoich wyborów. Zauważamy, że Polacy wybierają chętnie rysunki o dywergencyjnych cechach, tzn. takie, które przedstawiają różne, rozproszone obiekty, niekoniecznie łączące się ze sobą i niekoniecznie spójne tematycznie. Chińczycy natomiast preferują rysunki spójne, posiadające określony temat, zrozumiałe i odnoszące się do świata rzeczywistego. Dodatkowo, w różny sposób osoby reprezentujące obie grupy badanych wyjaśniają swoje wybory. Polacy wskazują np., że dany rysunek został wykonany przez najbardziej kreatywnego autora, ponieważ ‘autor miał najwięcej pomysłów, które wykorzystał na różne sposoby’. Chińczycy natomiast często uzasadniają swoje wybory tym, że dany auotor ‘dobrze łączy ze sobą obiekty’.
Nowatorskość naszego podejścia polega na analizie r o z u m i e n i a istoty twórczości przez tzw. „normalnych” użytkowników języka oraz na porównaniu tych sposobów rozumienia z teoriami posiadanymi przez ekspertów. Studia te mogą przynieść nowe wnioski w porównaniu z dotychczasowymi badaniami skupionymi zwłaszcza na sposobach p r z e j a w i a n i a s i ę (ang. performance) u różnych osób zdolności do tworzenia (co oznacza, że do tej pory przede wszystkim diagnozowano zdolności twórcze osób z różnych kultur).
Diagnoza specyficznych składników pojęcia kreatywności (np. akcentowanie nowości, oryginalności, wartości itp.) umożliwi nam wytypowanie tych kulturowych wyznaczników, które miałyby wpływ na motywację do podejmowania działań twórczych wśród osób z różnych krajów bądź środowisk. Pośrednio zyskalibyśmy w tych badaniach odpowiedź na pytanie: Co ze strony kultury obniża lub wzmacnia w jednostce wrodzone podstawowe zdolności twórcze? Identyfikacja tych składników potocznych przekonań umożliwi przeciwdziałanie ich negatywnym skutkom poprzez skonstruowanie nowych bądź ulepszonych narzędzi edukacyjnych do wykorzystania w „nauczaniu innowacyjności” w różnych krajach. Przykładowo, możemy przypuszczać, że sama zmiana instrukcji wykonania pewnych zadań może mieć wpływ na ich bardziej bądź mniej twórcze wykonanie przez przedstawicieli kultur wschodnich bądź zachodnich, co zresztą potwierdziły już badania innych naukowców.
W referacie zaprezentuję model holistycznego, dynamicznego i sytuacyjnego podejścia do emocji estetycznych. W myśl przedstawianej propozycji, podczas kontaktu z dziełem sztuki doświadczamy hybrydowych, złożonych kompleksów emocjonalnych, zmieniających się dynamicznie w czasie, których poszczególne komponenty ujawniają się zależnie od okoliczności sytuacyjnych. Tak rozumiane emocje przybierają różnorodne formy, spośród których wyróżniam grupy emocji: ucieleśnionych, epistemicznych oraz asocjacyjno-kontekstowych.
Pojawienie się takiej kaskady emocjonalnej podczas kontaktu ze sztuką (malarstwo, muzyka, architektura, teatr, film etc.) jest warunkiem koniecznym do aktywnego zaangażowania się odbiorcy w kognitywne procesy rozumienia i interpretacji dzieła sztuki oraz jego estetycznej oceny. Emocje pełnią wówczas funkcję „napędu” w procesie aktywnej eksploracji dzieł sztuki, którego działanie przejawia się poprzez odczucie „zainteresowania”, „przyjemności” czy „zachwytu” w kontakcie np. z malarstwem czy muzyką.
W dyskusji nad proponowanym modelem chciałbym przedyskutować następujące zagadnienia
- Czym różnią się emocje estetyczne od emocji dnia codziennego (tj. od tzw. emocji podstawowych)?
- Czy emocje estetyczne pełnią funkcje adaptacyjne?
- Jaki jest udział pobudzenia cielesnego (fizjologicznego) w przypadku emocji estetycznych?
- Jakie różnice zachodzą między emocjami odczuwanymi podczas kontaktu z różnymi rodzajami sztuki, np. malarstwem i muzyką?
- Jaki jest związek odczuwania przyjemności z odczuciem piękna podczas kontaktu ze sztuką?
- Jaki jest związek emocji z funkcjami umysłu – uwagą, pamięcią, wyobraźnią – podczas poznawania dzieła sztuki?
- Jaka jest rola emocji w procesach twórczych?
Literatura
- L. F. Barrett (2018), Jak powstają emocje. Sekretne życie mózgu, Warszawa: CeDeWu.
- E. Bratiico, B. Bogert, Th. Jacobsen (2013), Toward a Neural Chronometry for the Aesthetic Experience of Music, “Frontiers in Psychology”, nr 4.
- N. Frijda (2007), Laws of Emotions, New York: Routledge.
- G. Cupchik (2016), The Aesthetics of Emotion. Up the Down Staircase of the Mind-Body, Cambridge: Cambridge University Press.
- P. Juslin, J. Sloboda (red.) (2001), Music and Emotion. Theory and Research, Oxford: Oxford University Press.
- H. Leder, B. Belke, A. Oeberst, D. Augustin (2004), A Model of Aesthetic Appreciation and Aesthetic Judgements, “British Journal of Psychology” 2004, nr 95.
- L. Meyer (1974), Emocja i znaczenie w muzyce, Warszawa: PWM.
- P. Przybysz (2013), Emocje muzyczne i ich estetyczne modyfikacje, W: P. Podlipniak, P. Przybysz i inn. (red.), Neuroestetyka muzyki, Poznań. https://www.academia.edu/6159727/Emocje_muzyczne_i_ich_estetyczne_modyfikacje
- P. Przybysz (2016), Fenomen emocji estetycznych (wersja popularnonaukowa), “Oblicza neuronauki”, 5. https://www.academia.edu/36190014/Fenomen_emocji_estetycznych_wersja_popularnonaukowa_
- P. Przybysz (2017), O naturze emocji towarzyszących odbiorowi sztuki. Dynamiczne i sytuacyjne podejście do emocji estetycznych, “Estetyka i Krytyka”, 46. https://www.academia.edu/35512710/O_naturze_emocji_towarzysz%C4%85cych_odbiorowi_sztuki._Dynamiczne_i_sytuacyjne_podej%C5%9Bcie_do_emocji_estetycznych
Neandertalczycy intrygowali uczonych od czasu, kiedy po raz pierwszy odkryto ich szczątki w 1856 r. Cały czas badacze znajdują kolejne – od Hiszpanii po centralną Azję. Liczą sobie one od 200 tys. do 30 tys. lat. I na tyle szacuje się okres istnienia tego gatunku. Około 600 tys. lat temu uległa rozdzieleniu pula genetyczna naszego wspólnego przodka i w konsekwencji wyewoluowali przodkowie Homo sapiens i neandertalczyków. Człowiek rozumny po raz pierwszy pojawił się w Europie około 44 tys. lat temu i razem z neandertalczykiem egzystowaliśmy na Starym Kontynencie przez kilkanaście tysięcy lat.
A sami neandertalczycy? No cóż, malowali ciała, ozdabiali je piórami, muszelkami i kościanymi naszyjnikami i upiększali jaskinie, w których żyli. Prawdopodobnie to oni wpadli na pomysł jak z roślinnych włókien upleść sznurek. Chowali zmarłych, produkowali narzędzia do obróbki skóry. I wiele wskazuje na to, że potrafili mówić znacznie wcześniej niż ludzie. Mało tego. Okazuje się, że mamy w sobie neandertalskie warianty genów. Ile? Co najmniej 80, ale pewnie więcej.
Dlaczego wobec tego my osiągnęliśmy taki sukces, a oni wyginęli? Co mówi nam genom naszych przodków i genom neandertalczyków?
Zapraszam na antropogenetyczną wyprawę, w czasie której zastanowimy się nad naszą filogenetyczną historią, a przewodnikami będą najnowsze odkrycia archeologów i mapy genetyczne.
Kreatywność nisz poznawczych, czyli o kreatywności umysłu rozszerzonego
Zadaniem wykładu będzie przygotowanie do myślenia o kreatywności w ramach paradygmatu rozszerzonego umysłu (rozproszonego poznania). Dlatego przedstawię wybrane pojęcia i kategorie z tego obszaru badań i postaram się złożyć je w koncepcyjną całość, której założenia pozwolą ująć inny niż czysto psychologiczny aspekt kreatywności w myśleniu i działaniu człowieka.
Pojęciami, które zostaną przywołane, będą pojęcia: rozszerzonego umysłu, rozproszonego poznania, afordancji, zasady parytetu, a przede wszystkim pojęcie niszy poznawczej i jej konstrukcji, czyli jakiejś postaci projektowania twórczego. Postaram się, wykorzystując zasadę parytetu, połączyć pojęcie niszy poznawczej z kategorią myślenia projektowego (design thinking), a także z obszarem UX i pokazać elementy kreatywności w konstruowaniu, projektowaniu układów zdolnych realizować określone zadania poznawcze i sprawcze wykorzystujące afordancyjne własności elementów środowiska i podmiotu.
Koncepcja umysłu rozszerzonego standardowo zakłada możliwość projektowania układów elementów środowiska fizycznego i społecznego (kulturowego) w zintegrowane funkcjonalnie i ontologicznie układy (systemy) poznawcze czy sprawcze realizujące określone zadania. Projektowanie takich układów zintegrowanych systemów wymaga zdolności, które są przedmiotem badań psychologii twórczości jednostek, i sprawdzenia, na ile projektowanie w ramach systemów złożonych nosi cechy procesów twórczych. Dlatego warto prześledzić zależność aktywności twórczej umysłów pojmowanych indywidualistycznie z aktywnością projektową umysłu rozszerzonego i porównanie (przynajmniej jednostronne) obu tych koncepcji umysłów i obu typów poznania.
W swoim wystąpieniu wskażę na możliwe powiązania między wyobraźnią kontrfaktyczną a kreatywnością. W części pierwszej będę argumentować, że zdolność do myślenia lub wyobrażania sobie tego, „co by było gdyby” jest podstawowym warunkiem zaistnienia ludzkiej kreatywności jako zdolności do wybiegania poza rzeczy (idee) zastane i do generowania rzeczy (idei) nowych. Pokażę, że wyobraźnia kontrfaktyczna manifestuje się po raz pierwszy w naszym rozwoju już około 18. miesiąca życia, kiedy to dzieci zaczynają udawać w zabawie (np. to, że banan jest telefonem; Leslie, 1994). W drugiej części prezentacji zapoznam uczestników z wybranymi metodami treningu twórczości, które bazują na wyobraźni kontrfaktycznej i rozwijają zdolność do myślenia „co by było gdyby”. W tej części — dodatkowo — przybliżę też takie przypadki myślenia kontrfaktycznego, które mogą blokować lub ograniczać naszą kreatywność (jak na przykład wyobrażanie sobie porażki lub myślenie stale o tych samych alternatywnych stanach rzeczy). Na zakończenie spróbuję przedstawić miejsce wyobraźni kontrfaktycznej na całościowej ‘mapie umysłu twórczego”: zestawię ją z innymi podstawowymi metodami twórczego myślenia i podsumuję wcześniejsze ustalenia.
Czy widzieć, to tak jakby przewidywać przyszłość? A który z owoców jest głośniejszy: jabłko czy pomarańcza? Czy okno może być większe od góry?
Warsztat “W świecie alternatywnej komunikacji” pozwoli Wam doświadczyć jak codzienne potrzeby i zadania wpływają na postrzeganie otaczającego nas świata przez osoby z dysfunkcją wzroku. Bądźmy w dotyku i słuchajmy, wszak muzyka, aczkolwiek w nietypowej formie, będzie nam również towarzyszyć.
https://lsk.kul.pl/employees/adrianna-smurzynska/
Celem referatu jest omówienie podstawowych zagadnień, związanych z oskarżeniem i torturowaniem ludzi podejrzanych o czary na przestrzeni XV – XVIII w.
Wydobywanie przyznania się do winy za pośrednictwem tortur w odniesieniu do czarownic miało wymiar symboliczny. Towarzyszyło mu bowiem wiele interesujących wierzeń i praktyk. Bez wątpienia proces ten był wyrazem bestialstwa i pogardy jednego człowieka wobec drugiego. Dokonujący się za jego pośrednictwem akt odrzucenia godności i odhumanizowania istoty ludzkiej przez wieki stanowił ciężkie naruszenie odrębności mentalnej oraz fizycznej podsądnego. Tym trudniejsza jest praca badacza, skupionego na analizie zapisu scen tortur opisywanych w autentycznych aktach sądowych z tego okresu, uderza w nich proces „odczłowieczenia” czarownicy.
W jaki sposób dokonać przekładu znaków pisanych na ludzkie cierpienie? W jakim stopniu tortury mogły wpływać na wyartykułowanie konkretnych słów przez podejrzanych?
Podczas analizy dostępnych materiałów źródłowych zostaną zbadane zeznania wybranych osób oskarżonych o czary, zawarte w aktach ich sprawy. W wyniku dociekań zostanie omówiony system wierzeń związanych z tematem oraz ich odzwierciedlenie w słowach wypowiadanych przez oskarżonych o czary na torturach.
- Bibliografia
- Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Akta miasta Fordon sygn. 190/5.
- Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Akta miasta Łobżenicy, sygn. 11.
- Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Akta Miasta Nowego, sygn. 196/131.
- Archiwum Państwowe w Poznaniu, Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy Sztafet Ochronnych
- Wydział Archiwalny – komórka do spraw badań procesów o czary (dalej cyt. KPoC), sygn. : 53/975/0.
- J. Jeffries Martin, Tortured testimonies [w:] “Acta Histriae” nr 19, 2011.
- R. Tokarczyk, Tortury i egzekucje w etyce kata [w:] „Analiza i Egzystencja” 22, ISSN 1734-9923, 2013.
W moim wystąpieniu chciałbym przeanalizować nauczanie Sokratesa z punktu widzenia dzisiejszego człowieka.
- Jak przełożyć nauczanie Ateńczyka na dzisiejsze czasy?
- Czy jest to możliwe?
- Jak Sokrates doszedł do swoich wniosków, na czym polegała jego kreatywność i czy zawdzięcza to jedynie swojemu rozumowi?
- Jaki jest praktyczny wymiar nauk filozofa i czego możemy się od niego nauczyć?
Na te pytania postaram się Państwu odpowiedzieć.
https://lsk.kul.pl/employees/paulina-zarebska/
Podczas wystąpienia będą poruszone tematy takie jak: czym jest kreatywność, czy nasze kreatywne myślenie ma swoje odzwierciedlenie w aktywności konkretnych struktur mózgu, jak można pobudzić kreatywność, jakie są zalety bycia kreatywnym…
Prezentacja ma na celu przede wszystkim uświadomienie tego, że bycie kreatywnym wpływa na wiele aspektów naszego życia oraz sprzyja poprawieniu funkcji poznawczych. Ludzki mózg jest skarbnicą niezliczonych tajemnic, które naukowcy stopniowo starają się odkrywać.
Przez wiele lat koncepcja, w której komórki glejowe, jak np. astrocyty, biorą udział w przetwarzaniu informacji czy procesie uczenia się była przysłania neurocentralnymi poglądami, w których wspomniane komórki pełniły głównie rolę pomocniczą dla komórek nerwowych.
Obecnie jednak ich rola skupia uwagę większej ilości badaczy. Komórki glejowe obecne w centralnym układzie nerwowym wykazują własności, które mogą wpływać na uczenie się i poznanie. Są one w stanie monitorować aktywności neuronów i wpływać na ich działanie. Astrocyty regulują transmisję nerwową, łączą też ze sobą wiele neuronów i synaps w funkcjonalne grupy. Zdolne do mielinizacji oligodendrocyty wzmacniają przepływ impulsów nerwowych, wpływając na ich oscylację. Wzrost liczby tych komórek zaś powiązany jest ze zmianami środowiskowymi (ubogacaniem środowiska). Mielinizacja związana jest również z plastycznością synaps, a przy tym z uczeniem się. Mikroglej zdolny jest do procesu zwanego przycinaniem synaps, co również może wpływać na uczenie się i pamięć. Te i inne funkcje mogą szerzej obrazować procesy zachodzące w mózgu w wyniku uczenia się, dodając nowe informacje do wiedzy uzyskanej na podstawie obserwacji działania neuronów.
Uwzględnienie komórek glejowych w analizie procesów poznawczych może pomóc zrozumieć wiele biologicznych problemów podstaw mechanizmów za nimi stojących jak i poszerzyć ogólne rozumienie funkcjonowania mózgu przez uwzględnienie tych pozornie niepozornych komórek.
Implementacja intencji (II) jest zdaniem o konstrukcji „Jeśli X, to Y”, gdzie X oznacza bodziec, a Y reakcję na bodziec X. Angażując małą ilość regionów w mózgu II łatwo przenosi świadomą intencję do nieświadomości i daje jej pełną kontrolę nad monitorowaniem otoczenia w poszukiwaniu interesującego cię bodźca.
Implementacja intencji znajduje zastosowanie w zwiększaniu koncentracji, zmniejszaniu wyczerpania psychicznego, kształtowaniu nawyków i innych zachowań.
Celem mojego wystąpienia jest omówienie badań z zakresu działania implementacji intencji.
W ostatnim czasie najbardziej popularną i zarazem przekonującą hipotezą, która próbuje rozwikłać zagadkę genezy psychopatii, jest hipoteza ewolucjonistyczna. Rozpatrując zagadnienie psychopatii, z perspektywy nauk ewolucyjnych nie można jednoznacznie zamknąć jej w kategorię choroby psychicznej, czy tak zwanego zła wcielonego. Psychopatia z takiej perspektywy, może być uznawana za bardzo stabilną i kompleksową strategię ewolucyjną, która jest odmienna od ogólnie społecznie przyjmowanej strategii moralności. Psychopaci bardzo skrupulatnie i konsekwentnie potrafią wcielać w życie swoją strategię przetrwania, która opiera się na kłamstwie, manipulacji oraz na wykorzystywaniu dobroci i naiwności innych ludzi. Odwołując się do tej strategii, w świetle ewolucji, psychopaci podejmują tego typu działania, aby osiągnąć sukces ewolucyjny, czyli pozyskanie jak najwięcej zasobów oraz możliwości reprodukcyjnych, a mianowicie przekazania swoich genów. W teorii ewolucji bardzo popularne jest pytanie o to, skąd biorą się u ludzi skłonności do zachowań dobrych i skłonności do zachowań złych. Potwierdzenie hipotezy, że psychopatia jest alternatywną strategią ewolucyjną, będzie oznaczało nie tylko to, że psychopatia jest wielowymiarowym systemem składającym się z cech emocjonalnych, behawioralnych i poznawczych, które to mają podstawy w biologii. Cechy te, co ważniejsze mają także odzwierciedlenie w skomplikowanej budowie i funkcjonowaniu mózgu. W neuronauce odkryto już bowiem wiele obszarów mózgu, odpowiedzialnych za zachowania dyssocjalne.
Bibiografia:
1. Małecki, M. i Zyzik, R. (2014). Poczytalność i wina psychopaty w świetle ewolucyjnych koncepcji genezy psychopatii. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 161
2. Mayr, E. (2002). To jest biologia. Nauka o świecie ożywionym. Warszawa: Pruszyński i S-ka.174.
3. Baron-Cohen, S. (2015). Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa. Sopot: Smak słowa.
Bibliografia:
- Blood A., Zatorre R. J., (2001). Intensely pleasurable responses to music correlate with activity in brain regions implicated in reward and emotion. Proc Natl Acad Science U S A 98: 11818-11823. doi:10.1073/pnas.191355898.
- Boyer, P., & Lienard, P. (2006). Precaution systems and ritualized behavior. Behavioral and brain sciences, 29(6), 635-641.
- Cohen E., Mundry R., Kirschner S. (2013). Religion, synchrony, andcooperation, Religion, Brain & Behavior, DOI: 10.1080/2153599X.2012.741075
- Greenberg D. M., Baron-Cohen S., Stillwell D. J., Kosinski M., Rentfrow P. J., (2015). Musical Preferences are Linked to Cognitive Styles. PLoS ONE 10(7): e0131151. doi:10.1371/ journal.pone.0131151
- Malinowski, B. (1925). Magic, science and religion.
- Rentfrow P. J., Goldberg L. R., Levitin D. J., (2011). The Structure of Musical Preferences: A Five-Factor Model. JPers Soc Psychol. 2011 June; 100(6): 1139-1157. doi:10.1037/a0022406.
- Salimpoor V. N., Benovoy M., Longo G., Cooperstock J. R., Zatorre R. J., (2009). The Rewarding Aspects of Music Listening Are Related to Degree of Emotional Arousal. PLoS ONE 4(10): e7487. doi:10.1371/journal.pone.0007487.
- Skinner, B. F. (1948) Superstition in the pigeon. Journal of Experimental Psychology, 38, 168-172.
Według ogólnej definicji kreatywność odnosi się do produktu – czegoś użytecznego, nowego i zaskakującego (Simonton, 2012). Jednak określenie czym jest kreatywność wykracza poza dotychczas rozwinięte ramy teoretyczne (Dietrich i Kanso, 2010). Próby jej opisania odnoszą się do myślenia dywergentnego, sieci spoczynkowej, rozproszonej uwagi itp. (ibid.). Dietrich i Haider (2017) proponują operacjonalizację kreatywności w oparciu o nowatorskie połączenie dziesięciu terminów obecnych w kognitywistyce, m.in. dużych sieci mózgowych, jawnego i utajonego systemu pamięciowego (Poldrack i Packard, 2003) oraz kodowania predykcyjnego (Bubic i in., 2010). Powyższe elementy zostaną szczegółowo omówione w tej pracy, ze zwróceniem uwagi na ich mózgowe korelaty. Podstawowym sposobem funkcjonowania mózgu jest dążenie do redukcji niepewności poprzez konstruowanie założeń dotyczących rzeczywistości. W tym kontekście kreatywność naturalnie znajduje swoje miejsce poza obszarem znanych przewidywań. Patrzenie na świat z nowej perspektywy wiąże się z przesunięciem balansu z trybu działania nastawionego na cel (ang. The Deliberate Mode) na tryb spontaniczny (ang. The Spontaneous Mode) (Dietrich, 2004). Tranzyt ten odbywa się podczas fazy inkubacji bądź w zmienionych stanach świadomości (Dietrich i Haider, 2017). Intuicję odnośnie neurobiologicznego podłoża tego mechanizmu ujawniają badania nad rolą faz snu w konsolidacji wspomnień oraz w ich kreatywnym łączeniu (Lewis i in., 2018).
Przewidywania czynione przez system poznawczy znajdują się w przestrzeni prawdopodobieństwa, która z kolei bazuje na założeniach dotyczących rzeczywistości (Bergstrom i Lotto, 2015; Moutsiana i in., 2013). Akt postrzegany jako kreatywny to z punktu widzenia jego wykonawcy zwykłe postrzeżenie możliwości, która przy zaadaptowanych założeniach jest intuicyjna i naturalna. Kluczowym aspektem jest więc proces przyjmowania założeń w oparciu o które system poznawczy czyni przewidywania i to właśnie nad niniejszym procesem zastanowię się w tej pracy.
Bibliografia:
Bergstrom, I., & Lotto, R. B. (2015). Code Bending: A new creative coding practice. Leonardo, 48(1), 25-31.
Bubic, A., Von Cramon, D. Y., & Schubotz, R. I. (2010). Prediction, cognition and the brain. Frontiers in human neuroscience, 4, 25.
Dietrich, A. (2004). The cognitive neuroscience of creativity. Psychonomic bulletin & review, 11(6), 1011-1026.
Dietrich, A., & Haider, H. (2017). A neurocognitive framework for human creative thought. Frontiers in psychology, 7, 2078.
Dietrich, A., & Kanso, R. (2010). A review of EEG, ERP, and neuroimaging studies of creativity and insight. Psychological bulletin, 136(5), 822.
Lewis, P. A., Knoblich, G., & Poe, G. (2018). How Memory Replay in Sleep Boosts Creative Problem-Solving. Trends in cognitive sciences, 22(6), 491-503.
Moutsiana, C., Garrett, N., Clarke, R. C., Lotto, R. B., Blakemore, S. J., & Sharot, T. (2013). Human development of the ability to learn from bad news. Proceedings of the National Academy of Sciences, 110(41), 16396-16401.
Poldrack, R. A., & Packard, M. G. (2003). Competition among multiple memory systems: converging evidence from animal and human brain studies. Neuropsychologia, 41(3), 245-251.
Simonton, D. K. (2012). Taking the US Patent Office criteria seriously: A quantitative three-criterion creativity definition and its implications. Creativity research journal, 24(2-3), 97-106.
Ograniczenie do 280 znaków na tweet, stale odświeżająca się strona główna oraz możliwość spersonalizowania pojawiających się na niej informacji silnie wpływają na powstawanie specyficznego slangu, pozwalającego przekazać komunikat, który będzie w sobie zawierał wszystko, co chce ująć nadawca, a zarazem nie zostanie przeoczony. Ponadto, charakterystyczna emocjonalność w postach użytkowników wywołuje powstanie charakterystycznych dla internetowych znajomości grup, których członkowie rozumieją siebie nawzajem mówiąc językiem, który zaczyna pojawiać się nie tylko na innych platformach, ale również w codziennym użyciu poza Internetem. Chciałabym przeanalizować ten język głównie w oparciu o językoznawstwo kognitywne, przy wsparciu elementów semiotyki, komunikologii i psychologii.
W swoim wystąpieniu przedstawię narzędzie do badania deklaratywnej wiedzy o myśleniu dzieci w wieku przedszkolnym pod tytułem „Rozmowa o myśleniu”. Narzędzie zostało opracowane na podstawie teorii Piagetowskich. Omówię również komponenty zawarte w narzędziu takie jak: definicja myślenia, znakowość myślenia, definicja myślenia przez analogię, wiedza o myśleniu. Przedstawię użycie Rozmowy o myśleniu w badaniach oraz skupię się na przeprowadzonej analizie statystycznych. Omówię wyniki analizy głównie różnice wiekowe oraz powiązania korelacyjne z testem „Obrazkowy Test Słownikowy – Rozumienie”. OTSR jest testem sprawdzającym rozumienie pojedynczych słów (rzeczowników, czasowników i przymiotników). Pozwala na ocenę zasobu słownictwa dziecka w odniesieniu do populacji dzieci polskojęzycznych o typowym rozwoju.
Bibliografia:
Białecka-Pikul, M. (2002). Co dzieci wiedzą o umyśle i myśleniu. Wydawnictwo UJ, Kraków.
Białecka-Pikul, M. (2012). Narodziny i rozwój refleksji nad myśleniem. Wydawnictwo UJ, Kraków.
Piaget, J. (2011). Mowa i myślenie dziecka. Wydawnictwo Naukowe PWN
Piaget, J. (1977). Psychologia i epistemologia. Wydawnictwo Naukowe PWN
Piaget, J. (2006). Jak sobie dziecko wyobraża świat. Wydawnictwo Naukowe PWN
Piaget.J, Inhelder.B (1993). Psychologia dziecka. Wydawnictwo Siedmioróg.
W swojej prezentacji chciałbym poruszyć problem interpretacji, tworzenia znaczenia, stylów poznawczych i ich miejsca na podłożu neurobiologicznym i psychologicznym. Poprzez odwołanie do literatury z dziedziny kognitywistyki, takich jak “Granice interpretacji” Bartosza Brożka, a także “Latające świnie. Jak umysł tworzy znaczenie” Benjamina Bergena, postaram się zanalizować interpretację języka i symboli na poziomie neuronalnym i mentalnym (odwołując się do badań nad mózgiem i umysłem). Celem wystąpienia jest pokazanie, jak poprzez łączenie różnych dziedzin naukowych (co stanowi cel kognitywistyki jako nauki interdyscyplinarnej) jesteśmy w stanie coraz lepiej wyjaśniać procesy myślowe, z którymi chociaż spotykamy się na porządku dziennym, to mimo to mamy problem z rozumieniem, definiowaniem i opisem ich przebiegu. Przedstawione zostaną takie procesy, jak interpretacja, reprezentacja umysłowa, werbalizowanie i wizualizowanie.
Z każdym dniem rośnie liczba publikowanych artykułów naukowych, zatem pojawia się potrzeba odpowiedniego ich uporządkowania i reprezentacji. Jednym ze sposobów reprezentacji wiedzy są ontologie. Niniejsza prezentacja dotyczy wykorzystania ontologii praw naukowych do generowania nowych problemów badawczych. Przedstawiona zostanie definicja ontologii i co zawiera. W kolejnej części opisana będzie ontologia praw naukowych, po czym zaprezentowane będą metody generowania problemów.
Celem wystąpienia jest prezentacja wyników badań dotyczących kreatywności u dzieci ze spektrum autyzmu. Kolejno analizujęuwarunkowania biologiczne i charakterystykę poszczególnych zaburzeń spektrum. Omówię koncepcję twórczego myślenia oraz przedstawię fazy rozwoju twórczego myślenia i rysunku u dzieci, oraz prowadzone badania i zanalizuję uzyskane wyniki. Za narzędzie badawcze posłużył Rysunkowy Test Twórczego Myślenia TCT-DP K. K. Urbana i H. G. Jellena. W badaniu wzięły udział cztery grupy dzieci: uczniowie z autyzmem wczesnodziecięcym, zespołem Aspergera, wysoko funkcjonującym autyzmem oraz prawidłowo rozwijający się, z trzech lubelskich szkół podstawowych. W prowadzonych badaniach dotyczących kreatywności u dzieci w wieku wczesnoszkolnym próbowałam wykazać powiązania i zależności między twórczym myśleniem, a różnymi zaburzeniami spektrum. W prowadzonych badaniach próbowałam uchwycić różnice kreatywności między poszczególnymi grupami. Zaobserwować różnice kategorialne w zależności od rodzaju zaburzeń spektrum autyzmu jakie dzieci przejawiają. Twórcze myślenie u dzieci jest różne i jest powiązane z deficytem funkcji poznawczych, jak również wykonawczych. Wcześniejsze badania wskazują na znaczenie wyobraźni w normalnej kreatywności i roli deficytów wyobraźni w zubożałej kreatywności widocznej w autyzmie i zespole Aspergera. Wskazują na połączenia między kreatywnością i teorią umysłu, poprzez wyobraźnię. Badania nie pokazały wyraźnych różnic w kreatywności w zależności od zaburzeń ze spektrum autyzmu. Taki wynik nie jest zaskoczeniem, gdyż w tak małej próbie badawczej, każde dziecko ze spektrum autyzmu należy traktować indywidualnie. Pokazały natomiast wyraźną różnice w rozwoju twórczego myślenia wewnątrz grup i między grupą dzieci prawidłowo rozwijających się a dziećmi z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Widoczna jest duża różnorodność punktów uzyskanych w teście, zwłaszcza przez dzieci z autyzmem wczesnodziecięcym i prawidłowo rozwijające się. Rozkład kategorialny uzyskanych w badaniu ocen, jak również surowe wyniki, wskazują na indywidualne predyspozycje twórcze dzieci.
Metafora jest konstrukcją, w której wyrazy użyte w określonym kontekście niezgodnie z ich słownikowym znaczeniem kodowym uzyskują nowe znaczenie. System ludzkich pojęć określono jako metaforyczny, a język jest źródłem wiedzy o tym systemie. Według Lakoffa i Johnsona myślenie, działanie oraz komunikacja opierają się na tym samym mechanizmie pojęciowym, a umiejętność dostrzegania i rozumienia metafor przez człowieka uzależniona jest od jego wiedzy językowej i sprawności komunikacyjnej. Konwersacja wymaga, by obaj partnerzy włożyli wysiłek w rozmowę, a żeby zrozumieć metaforę należy odczytać stan mentalny drugiej osoby. Sugeruje to, że warunkiem niezbędnym do rozumienia metafory jest posiadanie teorii umysłu (ToM). ToM to wiedza o stanach mentalnych człowieka oraz przypisywanie stanów umysłowych sobie lub innym. Tematyką związaną z ToM oraz metaforą zajmują się między innymi filozofowie, logicy oraz psychologowie. Interesuje ich problematyka znaczenia i jego przenoszenia, a także ogólna problematyka związana z umysłem. Jednym z kluczowych pytań jest pytanie o to jaki moment w życiu człowieka jest przełomowym jeśli chodzi o rozumienie metafory na tle umiejętności czytania umysłów. Przeprowadzając badania rozwojowe należy uwzględnić indywidualne różnice w rozwoju sprawności związanej z rozumieniem metafor, zależnej od wieku dziecka. Teoretyczna podstawa do badań dotyczących umiejętności rozumienia metafor przez dzieci to teoria Roberta S. Sieglera z 1996 roku, w której autor zakłada po pierwsze, że dziecko o każdym zjawisku jakiego doświadcza może pomyśleć na wiele sposobów, zależnie od momentu rozwoju w jakim się wówczas znajduje, po drugie, te różne sposoby myślenia ścierają się ze sobą i konkurują oraz po trzecie, że rozwój poznawczy wiąże się nierozłącznie oprócz wprowadzania coraz bardziej zaawansowanych sposobów rozumowania, ze stopniowo zmieniającą się częstotliwością używania określonych strategii myślenia.
Wykorzystanie ontologii praw naukowych do generowania problemów badawczych.