Rola metafory w badaniach nad dziecięcą teorią umysłu – Monika Pietrzak

Metafora jest konstrukcją, w której wyrazy użyte w określonym kontekście niezgodnie z ich słownikowym znaczeniem kodowym uzyskują nowe znaczenie. System ludzkich pojęć określono jako metaforyczny, a język jest źródłem wiedzy o tym systemie. Według Lakoffa i Johnsona myślenie, działanie oraz komunikacja opierają się na tym samym mechanizmie pojęciowym, a umiejętność dostrzegania i rozumienia metafor przez człowieka uzależniona jest od jego wiedzy językowej i sprawności komunikacyjnej. Konwersacja wymaga, by obaj partnerzy włożyli wysiłek w rozmowę, a żeby zrozumieć metaforę należy odczytać stan mentalny drugiej osoby. Sugeruje to, że warunkiem niezbędnym do rozumienia metafory jest posiadanie teorii umysłu (ToM). ToM to wiedza o stanach mentalnych człowieka oraz przypisywanie stanów umysłowych sobie lub innym. Tematyką związaną z ToM oraz metaforą zajmują się między innymi filozofowie, logicy oraz psychologowie. Interesuje ich problematyka znaczenia i jego przenoszenia, a także ogólna problematyka związana z umysłem. Jednym z kluczowych pytań jest pytanie o to jaki moment w życiu człowieka jest przełomowym jeśli chodzi o rozumienie metafory na tle umiejętności czytania umysłów.  Przeprowadzając badania rozwojowe należy uwzględnić indywidualne różnice w rozwoju sprawności związanej z rozumieniem metafor, zależnej od wieku dziecka. Teoretyczna podstawa do badań dotyczących umiejętności rozumienia metafor przez dzieci to teoria Roberta S. Sieglera z 1996 roku, w której autor zakłada po pierwsze, że dziecko o każdym zjawisku jakiego doświadcza może pomyśleć na wiele sposobów, zależnie od momentu rozwoju w jakim się wówczas znajduje, po drugie, te różne sposoby myślenia ścierają się ze sobą i konkurują oraz po trzecie, że rozwój poznawczy wiąże się nierozłącznie oprócz wprowadzania coraz bardziej zaawansowanych sposobów rozumowania, ze stopniowo zmieniającą się częstotliwością używania określonych strategii myślenia.

Wykorzystanie ontologii praw naukowych do generowania problemów badawczych.

 

Monika Pietrzak