Nauczyciele rzadko skupiają się na wyjaśnianiu uczniom, jak wykorzystywać ciała, rzeczy i przestrzeń wokół nich, aby lepiej myśleć i podejmować trafniejsze decyzje. Tymczasem, jak przekonują psychologowie, filozofowie i kognitywiści, rzeczy, ciała i umysły są ze sobą nierozerwalnie splątane. Wystarczy zagryźć ołówek w zębach, pobudzając mięśnie aktywne podczas uśmiechu, aby przywołać pozytywne emocje, które pomogą podczas rozwiązywania zadania. Z drugiej strony, osoby tylko rozmyślające o starości zaczynają wolniej działać, jak gdyby ich ciało, samo dostosowywało się do skojarzeń związanych z podeszłym wiekiem.
Teoretycy poznania ucieleśnionego, enaktywnego i rozszerzonego formułują radykalną tezę, że umysł człowieka rozciągnięty jest między jego ciałem, gestami i mową, a przedmiotami takimi jak notatki, mapy, indeksy, tabele i obrazy. W humanistyce coraz częściej zwraca się uwagę na rzeczy jako aktywne elementy świata, które decydują o relacjach społecznych i formach percepcji. Ten “zwrot ku rzeczom” zmierza do zrozumienia, jak nieożywione obiekty mogą zmieniać myślenie. Czy rzeczywiście nasze ciała mają swoje własne umysły a warunkiem prawdziwie ludzkiego myślenia jest zakorzenienie w rzeczach? Czy rzeczy zmieniają naszą aktywność poznawczą i twórczą, podobnie jak narzędzia wspierają pracę rąk? Możliwe, że teza o ścisłym związku ciała, rzeczy i umysłu, choć prawdziwa, nosi znamiona truizmu. Czy jest coś nowego i intelektualnie prowokującego w stwierdzeniu, że człowiek jest całością psychofizyczną i działa poprzez rzeczy? Być może tezy o roli ciała i rzeczy w procesach poznawczych, to tylko chwytliwe metafory? Czy mówiąc o relacji między umysłem a rzeczami, można wyjść poza język figur stylistycznych? W jaki zatem sposób obiekty materialne, istniejące w przestrzeni i podlegające zależnościom przyczynowym wchodzą w interakcje z nieprzestrzennymi stanami umysłu, które rządzą się własną logiką racji, intencjonalności, wynikania i wykluczania?
Zapraszamy uczestników i słuchaczy IX edycji Letniej Szkoły Kognitywistyki na wykłady, referaty i dyskusje wokół tematów:
- Możliwości i ograniczenia post-kognitywistycznych koncepcji umysłu i poznania ucieleśnionego, enaktywnego, rozszerzonego, rozproszonego
- Epistemologia narzędzi: jak poznajemy przez technologie?
- Materia i forma: sztuka jako laboratorium i narzędzie poznania
- Bycie twórcą i tworzywem: ciało jako narzędzie autokreacji
- Poznanie poza umysłem: protetyka epistemiczna i sztuczna inteligencja
- Granice podmiotowości: jak myślą inteligentne rzeczy?
- Czy rozpoznajemy intencjonalność biotechnologicznych hybryd i maszyn?
- Przezroczystość i opór: poznawcza dynamika obiektów codziennego użycia
- Znaki, obiekty, symulakra: między światem realnym a wirtualnym
- Wiedza, technologia, władza: kto kontroluje nasze narzędzia poznawcze?
- Wzmacniacze umysłu: od rzeczy do farmakologii
- Użycie i nadużycie technologii poznawczych.