Według ogólnej definicji kreatywność odnosi się do produktu – czegoś użytecznego, nowego i zaskakującego (Simonton, 2012). Jednak określenie czym jest kreatywność wykracza poza dotychczas rozwinięte ramy teoretyczne (Dietrich i Kanso, 2010). Próby jej opisania odnoszą się do myślenia dywergentnego, sieci spoczynkowej, rozproszonej uwagi itp. (ibid.). Dietrich i Haider (2017) proponują operacjonalizację kreatywności w oparciu o nowatorskie połączenie dziesięciu terminów obecnych w kognitywistyce, m.in. dużych sieci mózgowych, jawnego i utajonego systemu pamięciowego (Poldrack i Packard, 2003) oraz kodowania predykcyjnego (Bubic i in., 2010). Powyższe elementy zostaną szczegółowo omówione w tej pracy, ze zwróceniem uwagi na ich mózgowe korelaty. Podstawowym sposobem funkcjonowania mózgu jest dążenie do redukcji niepewności poprzez konstruowanie założeń dotyczących rzeczywistości. W tym kontekście kreatywność naturalnie znajduje swoje miejsce poza obszarem znanych przewidywań. Patrzenie na świat z nowej perspektywy wiąże się z przesunięciem balansu z trybu działania nastawionego na cel (ang. The Deliberate Mode) na tryb spontaniczny (ang. The Spontaneous Mode) (Dietrich, 2004). Tranzyt ten odbywa się podczas fazy inkubacji bądź w zmienionych stanach świadomości (Dietrich i Haider, 2017). Intuicję odnośnie neurobiologicznego podłoża tego mechanizmu ujawniają badania nad rolą faz snu w konsolidacji wspomnień oraz w ich kreatywnym łączeniu (Lewis i in., 2018).
Przewidywania czynione przez system poznawczy znajdują się w przestrzeni prawdopodobieństwa, która z kolei bazuje na założeniach dotyczących rzeczywistości (Bergstrom i Lotto, 2015; Moutsiana i in., 2013). Akt postrzegany jako kreatywny to z punktu widzenia jego wykonawcy zwykłe postrzeżenie możliwości, która przy zaadaptowanych założeniach jest intuicyjna i naturalna. Kluczowym aspektem jest więc proces przyjmowania założeń w oparciu o które system poznawczy czyni przewidywania i to właśnie nad niniejszym procesem zastanowię się w tej pracy.
Bibliografia:
Bergstrom, I., & Lotto, R. B. (2015). Code Bending: A new creative coding practice. Leonardo, 48(1), 25-31.
Bubic, A., Von Cramon, D. Y., & Schubotz, R. I. (2010). Prediction, cognition and the brain. Frontiers in human neuroscience, 4, 25.
Dietrich, A. (2004). The cognitive neuroscience of creativity. Psychonomic bulletin & review, 11(6), 1011-1026.
Dietrich, A., & Haider, H. (2017). A neurocognitive framework for human creative thought. Frontiers in psychology, 7, 2078.
Dietrich, A., & Kanso, R. (2010). A review of EEG, ERP, and neuroimaging studies of creativity and insight. Psychological bulletin, 136(5), 822.
Lewis, P. A., Knoblich, G., & Poe, G. (2018). How Memory Replay in Sleep Boosts Creative Problem-Solving. Trends in cognitive sciences, 22(6), 491-503.
Moutsiana, C., Garrett, N., Clarke, R. C., Lotto, R. B., Blakemore, S. J., & Sharot, T. (2013). Human development of the ability to learn from bad news. Proceedings of the National Academy of Sciences, 110(41), 16396-16401.
Poldrack, R. A., & Packard, M. G. (2003). Competition among multiple memory systems: converging evidence from animal and human brain studies. Neuropsychologia, 41(3), 245-251.
Simonton, D. K. (2012). Taking the US Patent Office criteria seriously: A quantitative three-criterion creativity definition and its implications. Creativity research journal, 24(2-3), 97-106.