dr Aleksandra Kołtun
Instytut Filozofii
Wydział Filozofii i Socjologii
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Pomyśleć niepomyślane – przyczynek do analizy poznawczego wymiaru doświadczenia udziału w plenerowym festiwalu kulturalnym
Badania dotyczące uczestnictwa w plenerowych festiwalach kulturalnych skupiają się zwykle na ich funkcjach kulturotwórczych, społecznych czy edukacyjnych. Jak dotychczas, poznawczy wymiar udziału w festiwalach był albo pomijany, albo definiowany w kategoriach nabywania wiedzy i uczenia się (por. Cudny 2016; Geus, Richards and Toepoel 2013). Rozwój koncepcji tzw. szerokiego poznania (por. Miłkowski et al. 2018; Newen, Le Bruin, Gallagher 2016; Robbins, Aydede 2008) pozwala na ujęcie plenerowego festiwalu kulturalnego jako szczególnego środowiska poznawczego. Jego specyfika polega na wymuszeniu tymczasowego zawieszenia rutyn poznawczych i nawyków, co, z jednej strony, utrudnia realizację zadań związanych z orientowaniem w przestrzeni czy podejmowaniem decyzji, zaś z drugiej strony, prowadzi do różnorodnych nowości poznawczych. W wystąpieniu odwołam się do wyników badań prowadzonych w latach 2017-2020 w czasie jednego z największych lubelskich plenerowych festiwali kulturalnych – Nocy Kultury. Badania te miały na celu opisanie cech i zachowań publiczności, a także możliwie wszechstronne uchwycenie wielowymiarowych, multimodalnych doświadczeń związanych z uczestniczeniem w wydarzeniu. Postaram się wykazać, że uczestniczenie w festiwalu polega nie tylko na poszukiwaniu wrażeń związanych z zaprezentowanymi treściami i zjawiskami artystycznymi, ale też doświadczaniu zmaterializowania abstrakcyjnych idei i uruchomieniu refleksji wokół własnych myśli, oczekiwań, ocen i ich uzasadnień. Wnioski przedstawione w wystąpieniu mają charakter wstępny. Finalnie opracowanie ma dwa cele: 1/ skonceptualizowanie festiwali jako specyficznych nisz poznawczych, które sprawiają, że pewne treści i działania stają się w ogóle „pomyślane”; 2/ stanowić przyczynek do rozważenia specyfiki usytuowania procesów poznawczych mających miejsce w zbiorowościach społecznych na poziomie mezo (jak dotychczas poznanie usytuowane skupiało się na poziomie mikro – jednostkach, diadach i małych grupach społecznych, albo na poziomie makro – kulturze rozumianej jako rezerwuar zasobów do uczenia się, rozwiązywania problemów i rozumowania).
- Cudny, W. (2016). Festivalisation of urban spaces: Factors, processes and effects. Springer.
- Geus, S. Richards, G. Toepoel, V. (2013). The Dutch Queen’s Day Event. Conceptualisation and Operationalisation of Event and Festival Experiences: creation of an Event Experience Scale. Department of Leisure Studies, Tilburg University, the Netherlands.
- Miłkowski, M. et al. (2018). From wide cognition to mechanisms: A silent revolution. Frontiers in Psychology, 9, 2393.
- Newen, A., De Bruin, L., & Gallagher, S. (Eds.). (2018). The Oxford handbook of 4E cognition. Oxford University Press.
- Robbins, P., & Aydede, M. (Eds.). (2008). The Cambridge handbook of situated cognition. Cambridge University Press.