Taniec a kultura – Paulina Zarębska

Kluczowym zagadnieniem referatu jest wpływ uwarunkowań kulturowych na tworzenie i postrzeganie tańca. Celem wystąpienia jest analiza gestów oraz ruchów tańca , na które znaczący wpływ ma tożsamość kulturowa.

W The Relevance of the Beautiful (1988) Hans-Georg Gadamer definiuje sztukę za pomocą pojęć „gra”, „symbol” i „święto”. Opierając się na tym rozróżnieniu, zostanie omówiony sposób patrzenia na taniec jako kulturowo zdefiniowanej ekspresji estetycznej. Tożsamość kulturowa, a także poczucie „jaźni”, nie są tylko wyobrażeniami umysłowymi, ale również uosobieniem doświadczeń fizycznych. Ludzie doświadczają swoich ciał na trzech różnych poziomach: ciała biologicznego (świat obiektywny), ciała komunikacyjnego (świat społeczny), ciała doświadczającego (świat subiektywny) (Habermas, 1981). Ciało jako „ja” to miejsce, w którym podmiot subiektywny spotyka się ze światem obiektywnym i społecznym. Każde doświadczenie ciała tworzone i interpretowane jest przez pryzmat kulturowych kodów. Tożsamość kulturowa obejmuje koncepcję ciała, do której zaliczyć można estetykę, pojęcia płci, wieku, itp. oraz techniki ciała (np. gesty, ruch, proksemika) wyrażające ten obraz i jednocześnie będące materiałem, z którego pochodzi koncepcja ciała (Frank, 1991).

Cynthia Jean oraz Cohen Bull (1997) zwracają uwagę na znaczenie świadomości kulturowej dla zrozumienia różnych warstw znaczenia w tańcu. Opisują, jak w spektaklu tanecznym łączą się wrażenia (kinestetyczne, wizualne, dotykowe i słuchowe), aby stworzyć szczególne odczucia u widza. Doświadczenie widza obejmuje i implikuje zrozumiałe znaczenia choreograficzne i społeczne, których podstawą jest wspólna wiedza kulturowa. Propriocepcja jest powiązana z pamięcią motoryczną, więc zarówno widz, jak i tancerz będą polegać na poprzednich doświadczeniach ruchowych i zdolnościach motorycznych, aby zrozumieć taniec. Widz rozumie taniec poprzez negocjacje między tym, co postrzega, a znaczeniami i doświadczeniem, które przechowuje w pamięci długotrwałej.

Na podstawie historycznych dzieł z zakresu tańca klasycznego oraz modern zostanie zanalizowany wpływ kultury na tworzenie tańca. Omówione zostanie funkcjonowanie gestów metaforycznych przejawiających się w formie metafor orientacyjnych (Lakoff, Johnson 1980), które są głęboko zakorzenione w cielesnym doświadczaniu świata. Szczególnej analizie poddane zostaną choreografie przejawiające metafory orientacyjne, które opierają się na schematach wyobrażeniowych góra/dół, a interpretowane są wielorako w zależności od kultur.

 

Paulina Zarębska